Nghề thám tử ở Việt Nam đang ngày càng phát triển và được nhiều người quan tâm. Đây là ngành nghề hợp pháp, thuộc nhóm “Dịch vụ điều tra và thám tử” theo quy định pháp luật. Tuy nhiên, người hành nghề thám tử phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định liên quan nhằm đảm bảo tính minh bạch và đạo đức nghề nghiệp. Để hiểu rõ hơn về ngành nghề này, hãy cùng Thám tử Liên Việt tìm hiểu chi tiết ngay sau đây.
Nghề thám tử ở Việt Nam có hợp pháp không?
Thám tử là tên gọi chung của những người chuyên thực hiện các hoạt động theo dõi, điều tra, xác minh, giám sát các vụ việc một cách độc lập theo yêu cầu. Nghề thám tử (dịch vụ thám tử tư) hiện được ghi nhận là một ngành dịch vụ điều tra hợp pháp tại Việt Nam. Tuy nhiên, các hoạt động phải tuân thủ chặt chẽ quy định về bảo vệ bí mật đời tư, quyền nhân thân và các luật chuyên ngành khác. Mọi hành vi xâm phạm quyền riêng tư, thu thập sử dụng thông tin trái phép đều có thể bị xử lý theo quy định pháp luật.
Dù hợp pháp về mặt ngành nghề, hoạt động thám tử luôn bị ràng buộc bởi các quy định rất chặt về quyền bí mật đời tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình trong Bộ luật Dân sự 2015. Điều 38 Bộ luật Dân sự khẳng định đời sống riêng tư và bí mật cá nhân là bất khả xâm phạm, chỉ được thu thập, lưu giữ, sử dụng và công khai thông tin khi có sự đồng ý của chủ thể, trừ một số trường hợp đặc biệt do luật quy định.
Vì vậy, thám tử không được bí mật nghe lén, ghi âm, ghi hình trong không gian riêng tư, không được đánh cắp dữ liệu cá nhân, không được công khai thông tin nhạy cảm nếu không có căn cứ pháp lý và sự cho phép hợp lệ.
Trên thực tế, nhiều văn phòng, công ty thám tử tư đang hoạt động dưới các mô hình doanh nghiệp dịch vụ điều tra, bảo vệ, tư vấn…. Nhưng nếu cung cấp dịch vụ theo dõi, quay lén, xâm nhập đời sống riêng tư thì dễ rơi vào vùng “xám” pháp lý, thậm chí vi phạm pháp luật hình sự hoặc hành chính. Do đó, về nguyên tắc, nghề thám tử là ngành nghề hợp pháp, nhưng từng hành vi cụ thể của thám tử chỉ hợp pháp khi tuân thủ đầy đủ pháp luật. Nếu vượt quá ranh giới đó, thám tử và người thuê đều có nguy cơ bị xử phạt hoặc truy cứu trách nhiệm.
Công việc của nghề thám tử là làm gì?
Thông thường, thám tử tư có lĩnh vực hoạt động mở rộng, giải quyết các vấn đề bức xúc cho thân chủ thuộc nhiều thành phần khác nhau. Cụ thể các công việc chính của thám tử là:
Điều tra đời tư
Thám tử tư thường được thuê để theo dõi các mối quan hệ cá nhân, ví dụ như thám tử điều tra ngoại tình, xác minh nhân thân của người yêu hay đối tác kinh doanh, quản lý giám sát con cái hoặc tìm kiếm người thân mất tích. Trong các trường hợp ngoại tình hay nghi ngờ đời tư, họ có thể giám sát, thu thập hình ảnh, video, tọa độ di chuyển hoặc các thông tin chứng minh khác để khách hàng có dữ liệu rõ ràng.
Điều tra doanh nghiệp
Đối với doanh nghiệp, thám tử có thể được thuê để xác minh lý lịch, nhân thân của nhân viên mới hoặc đối tác nhằm đảm bảo minh bạch trước khi hợp tác. Ngoài ra, họ cũng hỗ trợ điều tra nội bộ như gian lận, trộm cắp nội bộ, rò rỉ bí mật. Các dịch vụ như điều trả nguồn hàng giả, điều tra thông tin về đối thủ cạnh tranh,… cũng được các đơn vị thám tử cung cấp đầy đủ.
Thu thập chứng cứ
Một công việc quan trọng khác của thám tử là thu thập chứng cứ phục vụ pháp lý. Ví dụ cho luật sư hoặc để sử dụng trong các vụ án dân sự, hôn nhân gia đình. Dịch vụ thám tử điều tra thông tin tìm các bằng chứng như hình ảnh, video, ghi âm, chứng từ, xác minh nhân chứng, lịch sử giao dịch hoặc các thông tin liên quan để hỗ trợ tranh chấp, kiện tụng hoặc giải quyết hậu ly hôn.
Giám sát theo yêu cầu
Bên cạnh những dịch vụ trên, nếu khách hàng có nhu cầu giám sát, chẳng hạn học sinh, sinh viên hoặc các đối tượng khác thì thám tử cũng hỗ trợ. Thám tử sẽ tiến hành theo dõi, giám sát hành vi, thói quen, môi trường sống hoặc giao du nhằm giúp khách hàng kiểm soát, bảo vệ quyền lợi hoặc theo dõi an toàn.
Yêu cầu với nghề thám tử tại Việt Nam
Nghề thám tử tại Việt Nam tuy không bị cấm kinh doanh nhưng hoạt động luôn nằm trong “vùng nhạy cảm” về pháp lý, quyền riêng tư và đạo đức nghề nghiệp. Vì vậy, cá nhân và tổ chức cung cấp dịch vụ thám tử phải đặc biệt tuân thủ quy định pháp luật, bảo mật thông tin và chỉ nhận các yêu cầu hợp pháp, chính đáng.
Yêu cầu và quy định pháp lý
Theo Bộ luật Dân sự 2015 và các văn bản liên quan, đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình là bất khả xâm phạm. Việc thu thập, lưu giữ, sử dụng, công khai thông tin phải được người đó đồng ý, trừ trường hợp pháp luật cho phép khác. Do đó, thám tử không được nghe lén, quay lén, gắn thiết bị định vị trái phép hay mua bán, phát tán dữ liệu cá nhân. Nếu xâm phạm có thể bị xử phạt hành chính, thu hồi giấy phép hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy mức độ.
Yêu cầu về đạo đức nghề nghiệp
Đạo đức nghề nghiệp được coi là “xương sống” của lĩnh vực thám tử. Nó bao gồm các nguyên tắc như bảo mật tuyệt đối thông tin khách hàng, không tiết lộ dữ liệu cho bên thứ ba và không lợi dụng thông tin để trục lợi hoặc đe dọa người liên quan. Thám tử phải trung thực, khách quan khi báo cáo kết quả, tôn trọng danh dự, nhân phẩm và quyền con người. Đồng thời chỉ nhận những vụ việc phục vụ mục đích hợp pháp, không gây tổn hại cho xã hội.
Yêu cầu về bằng cấp, năng lực
Hiện nay, dịch vụ thám tử tư không nằm trong danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện và không có quy định bắt buộc phải có chứng chỉ hành nghề hay bằng cấp chuyên môn riêng. Tuy vậy, nhiều đơn vị uy tín vẫn yêu cầu nhân viên có lý lịch rõ ràng, không tiền án tiền sự. Đồng thời nhân sự phải được đào tạo nghiệp vụ điều tra, kỹ năng thu thập – xử lý thông tin và kỹ năng pháp lý cơ bản để hạn chế rủi ro vi phạm luật.
Những khó khăn của nghề thám tử tại Việt Nam
Tại Việt Nam, ngành nghề này vẫn còn nhiều khó khăn nhất định như sau:
1. Ngành thám tử tư chưa được pháp luật công nhận
Thám tử tư là ngành khá mới mẻ tại nước ta, ở thời điểm hiện tại vẫn chưa có văn bản pháp luật nào quy định rõ về ngành nghề này. Hành lang pháp lý chưa có, pháp luật nghiêm cấm hành vi xâm phạm đời tư cá nhân. Chính điều này khiến những người hoạt động trong lĩnh vực này càng trở nên khó khăn.
Nó đòi hỏi những người hành nghề trong quá trình làm việc phải hết sức cẩn trọng. Tránh vi phạm pháp luật và không để lại những hệ quả về sau.
2. Thời gian làm việc không cố định
Một khó khăn nữa của nghề thám tử tại Việt Nam là thời gian làm việc không có định. Tính chất thám tử đặc thù, họ có thể phải làm việc ở bất cứ thời gian nào. Bất kể ngày hay đêm, kể cả ngày lễ. Điều này tạo ra nhiều khó khăn.
Việc làm việc thất thường khiến nhiều người khó thu xếp tốt thời gian dành cho công việc và gia đình. Ngoài ra, việc di chuyển thường xuyên cũng khiến họ lao tâm, ăn uống không điều độ, không được nghỉ ngơi, ảnh hưởng đến sức khỏe.
3. Nghề thám tử luôn phải đối mặt với nhiều nguy hiểm
Do chưa được pháp luật công nhận do đó việc thu thập, điều tra thông tin phải dựa vào kỹ năng, kinh nghiệm của bản thân. Điều này nhiều lúc lại vô cùng nguy hiểm bởi họ không được hỗ trợ từ các cơ quan luật pháp.
Thám tử viên cũng thường xuyên bị dọa đánh nếu bất cẩn trong quá trình theo dõi đối tượng. Thậm chí, có thể nguy hiểm đến cả tính mạng.
Trên đây là những thông tin cơ bản về nghề thám tử. Hy vọng thông qua bài viết của chúng tôi, các bạn sẽ có cái nhìn đa chiều hơn về những người hoạt động trong nghề thám tử tư. Bạn muốn tìm hiểu rõ hơn về các dịch vụ thám tử phổ biến tại Việt Nam kèm mức giá thì vui lòng tìm hiểu thêm tại đây: https://thamtulienviet.com/
